Als er iets is waar u niet aan wil denken als een geliefde uit uw leven is weggerukt is het wel aan etiquette. ‘Dan lijken dergelijke regels doelloos, irritant, en zelfs wreed’, schreef de Nederlandse etiquettespecialiste Amy Groskamp-ten Have in 1939 al.


Uiteraard had ze gelijk. Maar wie zelf ooit een dierbare heeft verloren, weet hoe rustgevend het ook kan zijn om in zo’n verwarrend moment te kunnen terugvallen op oude rituelen en gebruiken. De begrafenisondernemer staat u gelukkig bij wat alle paperassen en praktische zaken betreft. Hij moet u er ook voor hoeden om u niet al te zeer te laten leiden door uw verdriet bij de opstelling van de rouwbrief en de organisatie van de begrafenis. Wat er ook mag gebeurd zijn, hier past geen bitterheid. Laat de rouwaankondiging en de drukproef nalezen, dit zijn niet uw meest heldere dagen.
Als de overledene een ongehuwde relatie had, wordt de partner ook meestal vermeld. 
Helaas worden goede vrienden of minnaars zelden genoemd, ook al hebben zij vaak nog het meest verdriet.

Uiteraard hoeft ook niet de hele familie beschreven te worden op de rouwkaart, zolang het wat eenvormig oogt en de brief duidelijkheid schept over wie op welke manier bij de overledene hoort. Ex-echtgenoten staan niet op de rouwbrief vermeld, er is immers geen familieband meer. Wie voor de overledene tijdens zijn ziekte gezorgd heeft, wordt eventueel na de familie vernoemd. Als de overledene zelf niets nagelaten heeft over zijn wensen voor zijn afscheid, beslist de familie in samenspraak. Wordt de uitvaart in intieme kring gehouden, dan mag de rouwaankondiging na de plechtigheid verstuurd worden. Wie een rouwkaart krijgt toegestuurd, stuurt zeker een handgeschreven condoleancebrief. 

Voorgedrukte kaartjes met stemmige foto’s en teksten die u in de winkel kunt kopen, 
zijn eigenlijk tweede keus. Als u enkel via de rouwadvertentie het overlijden bent te weten gekomen, beslist u zelf of u al dan niet uw condoleances stuurt.

En aan wie stuurt u de brief? Niet aan de overledene natuurlijk maar aan diegene die u kent van zijn familie. Als u enkel de overledene hebt gekend, laat dan evenmin na om uw medeleven te betuigen. En wat schrijft u in hemelsnaam? Zelfs de beste schrijvers breken zich daar het hoofd over. 

U kunt schrijven wat de betreurde voor u betekend heeft. Of vertel dat u weet hoeveel de overledene voor uw bekende heeft betekend. Desnoods schrijft u enkele regels van een troostend gedicht.  Schrijf of zeg nooit aan een getroffen familielid dat de dood van een langdurige zieke wellicht een opluchting is. De dood is nooit een opluchting. Meer en meer rouwenden openen een condoleanceregister online. Dat is handig natuurlijk maar ook een stuk minder persoonlijk. Iedereen kan immers meelezen.

Een sms of een mail sturen naar het getroffen familielid kan enkel als u heel close bent en u daarna snel op een andere manier contact opneemt. Als u hulp wil bieden, doe dit dan met heel praktische zaken, zoals een maaltijd brengen of voor de kinderen zorgen.

Als u de familie nog voor de uitvaart ziet, bijvoorbeeld in het funerarium voor een laatste groet aan de overledene, houd uw gesprek met hen dan kort en praat enkel over de overledene, niet over andere zaken.

Wat de bloemen betreft, zijn er verschillende mogelijkheden. Als u mee rouwt als familie of goede bekende, kan u een krans naar de begrafenisondernemer sturen of u bestelt die daar. Wat minder wordt gedaan, maar zeker troost biedt, is een boeket witte bloemen sturen naar het huis van de rouwenden, zelfs nog lange tijd na de begrafenis.

Vaak ziet u staan op de rouwkaart: ‘Bloemen noch kransen’. Respecteer dit dan ook. 
Soms wordt een goed doel aangegeven. Geef in dit geval minstens het bedrag uit dat u van plan was te geven voor de bloemen.

Als het enigszins mogelijk is, ga als bekende van de overledene of zijn familie naar de uitvaartplechtigheid. U steunt er de familie meer mee dan u zich kunt inbeelden. Draag sobere kledij in neutrale kleuren als u naar een afscheid gaat. Het liefst draagt u zwarte accenten, ook als u niet tot de familie behoort, het is een teken van respect voor de rouwende familie. Leg daar ook zeker uw visitekaartje neer, zodat de rouwende familie achteraf kan achterhalen wie er aanwezig was. Wie wil spreken op de begrafenis,
overlegt dit uiteraard eerst met de familie. Als u naar voren gaat, begroet u met een kort knikje de kist of de urne. Vertel bij het begin van uw toespraak wat uw band is met de overledene, maar praat vooral niet over uzelf. U kan over de overledene spreken, maar ook tot hem. Hij of zij is er immers nog.

Een begrafenisplechtigheid heeft een louterende functie. Ook al bent u in ruzie uit elkaar gegaan met uw beste vriend, in de dood is dit vergeten. Als uw ex-schoonmoeder of –vader is overleden, brengt u evenzeer uw medeleven over aan uw ex-familie. Ga tijdens de begrafenis wel ergens op een discrete plaats zitten, zodat uw aanwezigheid de aandacht niet afleidt.

Een moeilijk moment is het begroeten van de rouwende familie aan het einde van de plechtigheid. Wat zegt u op zo’n moment, zeker als u de overledene niet heeft gekend? 
Aan uw vriend kan u een welgemeende handdruk geven of een sprekende omhelzing. 
Aan de voor u onbekende familieleden mag u het bij  ‘Gecondoleerd’, ‘Mijn deelneming’ of ‘Veel sterkte’ houden. En wees daarna vooral stil.

Aan wie niet op de begrafenis kon komen, maar toch zijn medeleven heeft betuigd, 
stuurt de rouwende familie binnen de zes weken een afscheidskaart.

Neem een tijd na de begrafenis nog contact op met de getroffen familie.Meestal wordt het verlies pijnlijker na verloop van tijd. Vroeger bleef de rouwende familie de eerste zes weken thuis en werden ook geplande feesten afgelast of kleinschalig gevierd. Zelfs de radio en de televisie bleven uit. Nog maandenlang werd er rouwkledij gedragen. 
Tegenwoordig proberen rouwenden zo snel mogelijk de draad van het leven weer op te nemen.Dat is voor de buitenwereld soms bedrieglijk. Het is niet omdat iemand zich sterk voordoet, dat er geen verdriet is. Het is in ieder geval ongepast om kritiek te uiten over de manier waarop iemand met  verdriet omgaat. Elke rouwbelevenis is anders en u weet niet hoe iemand zich voelt.